Chính sách thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump vào năm 2025 đang tạo ra những biến động lớn trong thương mại toàn cầu. Hầu hết các quốc gia đều có phản ứng mạnh mẽ trước lệnh áp thuế mới, đặc biệt là Canada, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác. Trong bối cảnh này, Việt Nam cũng có những động thái ứng phó của riêng mình. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ để quý nhà đầu tư có cái nhìn sâu sắc hơn về tình hình.
Tổng Quan Về Chính Sách Thuế Quan Mới Của Ông Trump
Ngày 01/02/2025, Tổng thống Donald Trump đã chính thức ký sắc lệnh áp mức thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Quyết định này dự báo sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến thương mại toàn cầu và chuỗi cung ứng quốc tế.
Trong đó, Mỹ áp dụng mức thuế 25% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico, ngoại trừ tài nguyên năng lượng từ Canada chỉ chịu thuế 10%. Tuy nhiên, trước ngày có hiệu lực thi hành, Mỹ công bố tạm hoãn áp thuế mới trong vòng 30 ngày để tiếp tục đàm phán. Nếu không đạt được thỏa thuận, mức thuế 25% sẽ được áp dụng từ tháng 03/2025.
Đối với phía Trung Quốc, nước này sẽ phải chịu thuế 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Được biết, Mỹ không công bố danh sách mã hàng bị áp thuế nhưng có khả năng sẽ áp dụng 10% thuế cho toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Chỉ những hàng hóa sau đây được miễn thuế, bao gồm hàng hóa rời Trung Quốc trước 12:01 AM EST ngày 01/02/2025 và hàng hóa từ Macau.
Ngoài ra, từ ngày 04/02/2025, Mỹ loại bỏ miễn thuế De Minimis đối với Trung Quốc, điều này đồng nghĩa với việc tất cả hàng hóa có nguồn gốc Trung Quốc sẽ bị áp thuế, bất kể giá trị. Chính sách thuế mới của Mỹ giáng đòn mạnh vào thương mại Trung Quốc, đặc biệt là các nền tảng như Shein, Temu, Alibaba, khi chi phí nhập khẩu tăng cao, ảnh hưởng đến giá bán và lợi nhuận. Doanh nghiệp nhập khẩu cũng chịu áp lực lớn, với chi phí đội lên, lợi nhuận thu hẹp. Trong khi đó, thời gian thông quan kéo dài, gây gián đoạn chuỗi cung ứng và ảnh hưởng đến tốc độ giao hàng.
Sau đó, Tổng thống Trump tiếp tục công bố chính sách thuế quan mới đối với nhiều quốc gia. Bắt đầu từ mặt hàng nhôm và thép với mức thuế mới là 25%. Ông cho biết sẽ tiếp tục công bố thêm các mức thuế mới vào tuần này. Đối với Tổng thống Trump, việc áp dụng chính sách thuế mới được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại, nhằm đảm bảo sự công bằng cho các đơn vị sản xuất và người lao động trong nước, cũng như bảo vệ nền kinh tế Mỹ trong tương lai.
Các Quốc Gia Phản Ứng Ra Sao Trước Lệnh Áp Thuế Của Ông Trump?
Lệnh áp thuế mới của Tổng thống Trump đã châm ngòi cho làn sóng phản ứng toàn cầu. Canada, Trung Quốc, Brazil tuyên bố đáp trả mạnh mẽ, trong khi Úc và New Zealand tìm kiếm con đường thương lượng, Colombia chọn cách nhún nhường để tránh xung đột và Việt Nam chọn cách lên kế hoạch ứng phó. Mỗi quốc gia đang bước vào cuộc chiến thương mại mới với kế hoạch chiến lược riêng, tạo nên bức tranh đấu giá đa chiều.
Canada Sẽ Trả Đũa Mạnh Mẽ
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết rằng quốc gia này sẽ tìm cách nêu bật tác động tiêu cực của chính sách thuế quan đối với mặt hàng nhôm và thép của Mỹ. Nếu cần, Canada sẽ có hành động đáp trả kiên quyết và rõ ràng hơn. Ông chia sẻ, người dân Canada sẽ đứng lên mạnh mẽ và kiên quyết, nếu cần.
Trước đó, ngay khi nhận thông báo áp thuế từ ông Trump, Thủ tướng Justin Trudeau cũng đã tuyên bố hành động trả đũa, bằng việc Canada ban hành mức thuế đối ứng với các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ.
Trung Quốc Khởi Kiện Mỹ Lên WTO
Trung Quốc chính thức nộp đơn kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cáo buộc chính sách thuế quan của Mỹ là phân biệt đối xử và vi phạm cam kết thương mại quốc tế.
Tuyên bố được WTO trích dẫn như sau: “Trung Quốc cho rằng các biện pháp này dường như không phù hợp với nghĩa vụ của Mỹ theo thỏa thuận mới, dẫn đến việc thành lập cơ quan thương mại này, đồng thời, chỉ ra bản chất phân biệt đối xử của thuế quan.” Quốc gia này cho biết mình có quyền đưa ra các biện pháp và yêu cầu bổ sung liên quan đến các vấn đề được xác định tại đây trong quá trình tham vấn và trong bất kỳ yêu cầu thành lập hội đồng nào trong tương lai.
Được biết, kể từ tháng 12/2019, hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO đã bị tê liệt sau sự sụp đổ của Cơ quan Phúc thẩm, cơ quan ra phán quyết cuối cùng trong các tranh chấp. Chính quyền đầu tiên của ông Trump và Joe Biden đã chặn việc bổ nhiệm các Thẩm phán mới vào Cơ quan Phúc thẩm vì cho rằng tư pháp đã lạm quyền trong các tranh chấp. Cơ quan này không thể hoạt động nếu có ít hơn 3 Thẩm phán.
Việt Nam Sẵn Sàng Ứng Phó
Trước diễn biến mới có thể ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam, lãnh đạo Chính phủ Việt Nam yêu cầu các Bộ ngành liên quan chuẩn bị kế hoạch ứng phó, chủ động lên phương án đối phó, tập trung vào việc mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng lợi thế từ các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA), thúc đẩy đầu tư công và nâng cao năng lực cạnh tranh để giảm thiểu tác động tiêu cực.
Chính phủ Việt Nam sẵn sàng chuẩn bị kế hoạch ứng phó trước chính sách thuế quan mới của Mỹ
Hong Kong Sẽ Khiếu Nại Lên WTO
Hong Kong chỉ bị Mỹ áp thuế qua Quy chế đặc khu hải quan riêng, trái ngược với các quy định của WTO, khiến hoạt động thương mại gặp bất lợi. Quốc gia này cho biết sẽ nộp đơn khiếu nại lên WTO.
Tuần trước, Bầu cử Mỹ đã định chỉ tất cả thư và bầu phẩm từ Trung Quốc và Hồng Kông, sau đó đã hủy bỏ quyết định này ngay sau đó. Động thái ngừng chấp nhận bầu kiện từ Trung Quốc và Hồng Kông đã gây ra sự hỗn loạn và bối rối cho các nhà bán lẻ và các công ty vận chuyển nhanh để ứng phó với thuế quan của Mỹ.
Hong Kong từ lâu đã được biết đến là trung tâm thương mại tự do và cởi mở, nhưng việc Trung Quốc áp đặt Luật an ninh quốc gia toàn diện đối với Hong Kong vào năm 2020 đã vấp phải sự chỉ trích từ Mỹ và khiến nước này chấm dứt tình trạng đặc biệt của thuộc địa cũ của Anh theo luật pháp Mỹ, làm gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ.
Sau đó, Mỹ quy định hàng hóa sản xuất tại Hong Kong để xuất khẩu sang Mỹ cần phải dán nhãn sản xuất tại Trung Quốc, chấm dứt một trong những lợi thế cạnh tranh lâu dài của Hong Kong với tư cách là trung tâm thương mại.
Úc Tự Tin Sẽ Được Mỹ Miễn Thuế
Thủ tướng Úc Anthony Albanese cho biết Mỹ đang xem xét miễn thuế thép và nhôm nhập khẩu từ Úc. Ông Trump cũng thừa nhận Úc là một trong số ít quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ, điều này làm tăng khả năng được xem xét miễn thuế. Trong khi cả ông Trump và ông Albanese đều ca ngợi thặng dư thương mại, các quan chức Nhà Trắng cho biết Úc là nhân tố tố lớn trên thị trường nhôm và “các công ty ở Úc cũng chính là những công ty hoạt động ở Canada và liên tục tập trung tấn công vào thị trường Mỹ”.
Bản tuyên bố do Tổng thống Mỹ ký cũng nêu rõ lượng nhôm nhập khẩu từ Úc đã tăng vọt kể từ năm 2024. Úc đã trải qua cam kết bằng lời nói với việc tự nguyện hạn chế xuất khẩu nhôm ở mức hợp lý. Khi mức thuế quan tưởng từ được áp dụng dưới chính quyền Trump trước đó, phải mất 4 tháng trước khi cựu Thủ tướng Malcolm Turnbull đảm bảo rằng Úc sẽ được xem xét miễn thuế. Cuối cùng, việc miễn thuế đã được đảm bảo khoảng 1 năm sau khi mức thuế được công bố. Khi được hỏi liệu ông có tự tin rằng lệnh miễn thuế sẽ được chấp thuận không, ông Albanese đã từ chối giải thích thêm.
Quan hệ thương mại bền vững, cùng với lập trường rõ ràng từ phía Úc, là yếu tố giúp quốc gia này tự tin rằng mình sẽ được miễn thuế trong thời gian tới.
New Zealand Lạc Quan
Dù đối mặt với chính sách thuế mới, New Zealand vẫn tự tin duy trì quan hệ thương mại ổn định với Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis nhấn mạnh Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của New Zealand, với tháng dư thương mại 3.5 tỷ NZD, giúp quốc gia này duy trì vị thế quan trọng.
Ngoài ra, New Zealand là thành viên của Liên minh Five Eyes, tạo nên tảng cho quan hệ hợp tác vững chắc. Bà Willis khẳng định nước này đã sẵn sàng ứng phó nếu Mỹ áp thuế, đồng thời hướng lợi từ đồng NZD yếu, giúp hàng hóa xuất khẩu cạnh tranh hơn. Với những lợi thế này, New Zealand tự tin sẽ duy trì thương mại ổn định với Mỹ.
New Zealand khó khăn duy trì quan hệ thương mại ổn định với Mỹ dù đối mặt với chính sách thuế mới
Brazil Sẽ Áp Trả Tương Xứng
Trước nguy cơ bị áp thuế, Brazil tuyên bố sẽ có biện pháp trả đũa tương xứng nếu Mỹ nhắm vào hàng hóa xuất khẩu từ quốc gia này. Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva khẳng định nếu ông Trump đánh thuế hàng hóa nhập khẩu từ Brazil, quốc gia này lập tức sẽ áp thuế lên hàng xuất khẩu từ Mỹ.
Với nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ và vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, Brazil không chỉ bảo vệ lợi ích thương mại mà còn gửi tín hiệu mạnh mẽ về sự độc lập kinh tế. Chính phủ Brazil sẵn sàng điều chỉnh chính sách để đối phó với các rủi ro từ chính sách bảo hộ của Mỹ, đảm bảo duy trì sức cạnh tranh và ổn định kinh tế trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động.
Colombia Chọn Cách Giải Quyết Ổn Hòa Với Mỹ
Thay vì đối đầu, Colombia ưu tiên đối thoại để duy trì quan hệ thương mại với Mỹ. Ban đầu, Tổng thống Gustavo Petro tuyên bố sẽ áp thuế quan, nhưng sau đàm phán, Colombia chấp nhận tiếp nhận người di cư từ Mỹ, giúp hạ nhiệt căng thẳng.
Cách tiếp cận mềm mỏng này không chỉ giúp Colombia tránh được nguy cơ áp thuế mà còn bảo vệ các ngành kinh tế quan trọng như cà phê và hoa xuất khẩu, đảm bảo ổn định cho hàng trăm nghìn lao động phụ thuộc vào thương mại với Mỹ.
Liên Minh Châu Âu Sẵn Sàng Thực Hiện Các Biện Pháp Trả Đũa
Trước quyết định áp thuế 25% lên nhôm và thép của Mỹ, EU lên án chính sách thuế quan của Mỹ là thiếu hợp lý và để đưa ra sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa tương xứng. Thêm vào đó, Pháp và Đức cũng tuyên bố sẽ không nhượng bộ nếu Mỹ tiếp tục duy trì thuế nhập khẩu cao. Với tiền lệ từng áp dụng vào năm 2018, EU sẵn sàng triển khai các biện pháp trả đũa tương xứng để bảo vệ lợi ích kinh tế của mình.
Tác Động Của Chính Sách Thuế Mới Đối Với Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu
Chính sách thuế mới của chính quyền Trump không chỉ ảnh hưởng đến thương mại mà còn có nguy cơ làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Để ứng phó với tình hình này, có thể tham khảo cách mà Trung Quốc đã làm là nâng cao năng suất tại các quốc gia lân cận như Mexico, Thái Lan và Ba Lan để tránh thuế nhập khẩu của Mỹ. Rõ ràng là khi đối diện với rào cản thuế quan mới, ngay lập tức các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ tìm cách mở rộng chuỗi cung ứng và sản xuất của họ sang các thị trường thay thế nhằm tránh các chi phí phát sinh thêm.
Thật vậy, đối diện với tình hình hiện tại, một số quốc gia Châu Á đang bắt đầu chuyển hướng mở rộng thị trường mới sang Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Thái Lan.
Không có giải pháp nào là hoàn hảo, nhưng giải pháp phù hợp nhất là sẵn sàng kế hoạch ứng phó bằng việc tìm chuỗi cung ứng thay thế, mở rộng thị trường sang các khu vực lân cận với chi phí thấp và lập kế hoạch giảm thiểu rủi ro. Tình hình chiến tranh thương mại hiện tại có thể vừa là thách thức, nhưng cũng vừa là cơ hội đối với các quốc gia chịu ảnh hưởng nói chung và các doanh nhân, nhà đầu tư nói riêng. Tình hình sức khỏe của một doanh nghiệp được chứng minh rõ ràng nhất nếu có thể vượt qua giai đoạn này và duy trì ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình.
Đứng trước diễn biến căng thẳng của cuộc chiến thương mại, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trước quyết định để giảm thiểu rủi ro. Để cập nhật thông tin mới nhất về chính sách của Mỹ, quý vị vui lòng truy cập Chuyên mục Tin tức của SI Group.